VPS is vergelijkbaar met een hostingpakket. U huurt een ruimte op een server en deelt deze server met meerdere gebruikers. Het verschil tussen deze vorm van hosting en een hostingpakket is dat bepaalde functies (zoals snelheid en processorcapaciteit) bij VPS niet worden beïnvloed door andere gebruikers.
Met behulp van speciale software is het mogelijk om een dedicated server te verdelen. Elk deel functioneert als een kleine dedicated server. Zo’n gedeelte van de server wordt een Virtual Private Server (VPS) genoemd. Een VPS heeft eigen besturingssysteem. Daardoor is het onafhankelijk van andere delen op de server. De gebruiker kan zelf applicaties installeren, op serverniveau gebruiksinstellingen wijzigen en gebruikersrechten naar wens instellen.
Bij een hostingpakket worden bepaalde functies (zoals snelheid en processorcapaciteit) beïnvloed door andere gebruikers. Bij VPS is dit niet mogelijk omdat de software op de server ervoor zorgt dat de prestaties van andere gebruikers op de server elkaar niet kunnen beïnvloeden. Het systeem garandeert een vastgestelde processorcapaciteit en RAM-geheugen. Naast deze garantie biedt het VPS-systeem de mogelijkheid om van de ongebruikte capaciteit van de server gebruik te maken. Is de ruimte er niet, dan wordt het gebruik geforceerd omlaag gebracht tot de vastgestelde (toegestane) processorcapaciteit
Samenvattend kunnen we stellen dat VPS de gebruiker de functies van een dedicated server biedt tegen de prijs van een hostingpakket.
VPS is een goede oplossing voor zowel mensen die hun hostingpakket willen upgraden als (IT-)bedrijven die gebruik willen maken van de mogelijkheden van een eigen server. De dienst wordt onder meerdere namen aangeboden. Naast een Virtual Private Server maken hosters ook gebruik van de namen: Virtual Resell Server en Virtual Private Hosting.